Thu nhập của giáo viên là vấn đề được được quan tâm trong một thời gian dài, nhận về nhiều ý kiến phản hồi, phần lớn đều cho rằng với đồng lương ít ỏi được nhận mỗi tháng thì ‘người đưa đò’ khó mà trang trải cuộc sống hàng ngày.
Chia sẻ của một số thầy cô dạy những môn không quá quan trọng như mỹ thuật, âm nhạc, thể dục, công nghệ, giáo dục công dân trên VTC càng thấy đồng cảm với những giáo viên này, dù đi dạy lâu năm nhưng đồng lương vẫn vô cùng khiêm tốn, thiếu trước hụt sau, có người phải dựa vào gia đình mỗi khi cần thiết.
Một giáo viên gần 20 năm trong nghề ngậm ngùi: “Cô đừng để các con học Giáo dục công dân nhiều quá, để dành thời gian cho các con học Toán, Văn, tiếng Anh cuối năm còn thi vào lớp 10. Lời đề nghị của phụ huynh khiến tôi lặng người”. Đây là lời chia sẻ đầy sự xót xa của cô Trần Thị Hoà (41 tuổi, giáo viên dạy THCS ở Vĩnh Yên, Vĩnh Phúc).
Các giáo viên dạy môn 'phụ' có phần ngậm ngùi vì thu nhập thấp - Ảnh minh họa: Pexels
Gần 18 năm theo nghề giáo, đây không phải lần đầu tiên cô Hoà nghe được những lời đề nghị như vậy. Từng có phụ huynh than với cô môn "phụ" thì học làm gì nhiều, tập trung cho môn chính là đủ. Mỗi lần rơi vào tình huống khó xử này, cô chỉ gượng cười, tự an ủi bản thân không suy nghĩ tiêu cực.
Dù khá buồn nhưng cô chưa khi nào bận lòng bởi phụ huynh đề nghị như vậy cũng có lý do riêng. Hết lớp 9 mà học sinh không đỗ được vào trường THPT công lập thì sẽ rất khó khăn với nhiều gia đình khi không đủ khả năng cho con em học trường tư thục.
Các trường không quy định hay có khái niệm môn ‘chính’, môn ‘phụ’, chính hay phụ là do giáo viên, phụ huynh, học sinh tự phân định theo mức độ quan trọng, độ phổ biến và độ khó từng môn. "Môn nào học sinh càng thi cử nhiều, kiến thức càng khó và càng học thêm, dạy thêm nhiều thì mặc định đó là chính. Còn môn nào học sinh không cần học thêm, dễ dàng đạt điểm cao thì đó là môn "phụ", nữ giáo viên này chia sẻ. Các môn Mỹ thuật, Công nghệ, Thể dục, Tin học, Âm nhạc được xem là môn "phụ". Vào những đợt chuẩn bị thi cuối học kỳ, dịp nghỉ hè, đồng nghiệp kín lịch dạy thêm, còn giáo viên môn "phụ" thì lại vô cùng "nhàn rỗi".
Nhiều thầy cô dạy Toán, Văn, tiếng Anh "khoe" dạy thêm hàng tháng thu nhập từ vài triệu đến cả trăm triệu đồng, đồng lương dạy trên trường với họ chẳng thấm vào đâu, thậm chí có người không bao giờ phải dùng đến. Trong khi đó, cô Hòa và nhiều giáo viên môn "phụ" khác đếm từng ngày chờ đến kỳ lương mỗi tháng. 18 năm vào nghề, lương vỏn vẹn 8 triệu đồng/tháng, cô Hòa nói chỉ ước được dạy thêm như đồng nghiệp, để gia đình có thêm kinh tế, con cái có điều kiện học tập hơn. "Giá như ngày ấy tôi chọn học sư phạm Toán...", nữ giáo viên ngậm ngùi.
Từng tốt nghiệp thủ khoa lớp Sư phạm Mỹ thuật, cô Đinh Thuý Quỳnh (28 tuổi, gốc Sơn La) ngậm ngùi nhận tổng lương 3,8 triệu đồng/tháng sau 3 năm đi làm tại một trường THCS ở Hà Nội. Với giáo viên dạy môn chính thì đỡ hơn bởi ngoài lương họ có khoản tiền thu nhập tăng thêm bằng dạy tăng tiết, dạy thêm hoặc xin đi dạy ở các trung tâm. Trong khi giáo viên dạy môn "phụ" chỉ sống bằng lương "muốn đi dạy thêm cũng không nơi nào tuyển".
Có thể nhận thấy phụ huynh không tiếc tiền bỏ vài trăm nghìn, vài triệu đồng cho con đi học thêm Toán, Văn, tiếng Anh, kỳ vọng các em đạt điểm 9, 10 trong các kỳ thi. Thế nhưng, hiếm có người bỏ tiền cho con học thêm Mỹ thuật, Âm nhạc, Giáo dục công dân... bởi tâm lý "điểm các môn này thấp chút cũng không sao". Càng lên các lớp lớn hơn, ranh giới môn chính, môn "phụ" càng phân định rõ ràng, theo suy nghĩ thi gì học đó.
"Mang tiếng giáo viên dạy ở Hà Nội nhưng mức lương chỉ đủ ăn uống, thuê trọ. Nhiều khi đau bệnh trong người còn không dám đi khám. Có lần tự uống không khỏi buộc phải đi viện lại chạy đôn đáo gặp kế toán để ứng lương", cô Quỳnh chia sẻ. Có đôi lần cô nghĩ đến việc chuyển nghề, vì thương học trò mà "cố bám trụ lấy nghề giáo thêm vài năm nữa, chờ ngày lương tăng, cuộc sống sẽ dễ thở hơn".
Là giáo viên dạy mỹ thuật, thầy Huỳnh Phước Bách (38 tuổi, giáo viên một trường THCS ở Quận 1, TP.HCM) đắn đo không đàng lòng chấm điểm thấp: "Bài vẽ của một em học sinh lớp 7A1 nguệch ngoạc, màu sắc tô lộn xộn, chấm thẳng tay chỉ đạt 5 điểm. Thế nhưng đây là bài thi giữa học kỳ, nếu điểm thấp quá sẽ kéo điểm các môn học khác. Em học trò này đang học lực giỏi, lỡ điểm Mỹ thuật thấp sẽ kéo tụt điểm trung bình học các môn từ xếp loại giỏi xuống khá".
Giáo viên dạy Toán, Văn, Anh... có thể đăng ký dạy thêm để mở rộng thu nhập - Ảnh minh họa: Pexels
Thầy Bách cho rằng việc cân đong, đo đếm học lực để chấm điểm các bài thi môn "phụ" khiến nhiều giáo viên môn phụ nặng lòng. Nhiều khi muốn chấm điểm theo khả năng của trò, nhưng nghĩ thương các em, học Toán, Văn, tiếng Anh vất vả, nặng kiến thức, đạt điểm cao khá khó. Em nào học lực giỏi mà chỉ vì bài thi Mỹ thuật, Âm nhạc, Công nghệ điểm kém kéo xuống thì giáo viên không đành.
‘Hầu như học sinh cấp hai bây giờ chỉ chú trọng vào Toán, Văn, Anh để thi lên cấp 3, còn những môn "phụ" hầu như không được chú trọng’, giáo viên này chia sẻ. Chính vì lối học để thi đó nên các giáo viên Toán, Văn, Anh có thể đăng ký dạy thêm để mở rộng nguồn thu nhập, còn giáo viên môn "phụ" như thầy Bách chỉ trông chờ tất cả vào lương tháng 3,7 triệu.
Không có điều kiện dạy thêm như đồng nghiệp, thầy Bách vừa dạy trên lớp vừa kiêm nhiệm thêm văn thư, hồ sơ, sổ sách, giấy tờ. Ngoài ra, thầy cũng luôn phần họp hành, thao giảng, dự giờ, thi giáo viên giỏi, giờ dạy giỏi.
Trong khi đó, ggần 20 năm gắn bỏ với nghề, giáo viên Công nghệ như cô Trần Thị Phương Thảo (43 tuổi, Thanh Hoá) cảm thấy như quen với cảnh thầy cô dạy môn chính thì quần áo đẹp, xe máy, xe ô tô xịn đi đến trường. Còn cô vẫn gắn bó với chiếc xe máy cũ từ ngày lấy chồng đến giờ.
Để nhận được 10 triệu đồng tiền lương mỗi tháng, ngoài dạy học cô Thảo xung phong kiêm nhiệm thêm vị trí phó chủ tịch công đoàn, thường hay đi sớm về khuya. Mức lương này chỉ đủ lo cho gia đình ăn uống, quần áo, đi lại, các khoản chi tiêu lớn trong nhà chồng cô sẽ đảm nhận.
"Nhìn đồng nghiệp có học sinh để dạy thêm, bản thân cũng ao ước. Nhưng thực tế đâu ai đi học thêm môn Công nghệ bao giờ. Mỗi lần nghĩ đến mà ngậm ngùi, đành lấy chuyện khác ra làm niềm vui, khoả lập sự tủi thân", cô giáo nói.
Theo chia sẻ, nhiều thầy cô dạy các môn chính vừa được dạy thêm, vừa được làm chủ nhiệm, đã giàu lại giàu hơn, có tiền mua ô tô, quần áo đẹp, nuôi con đầy đủ. Còn giáo viên môn "phụ" đã khó khăn thì càng vất vả hơn.
Lúc trước đi học nhìn các thầy cô giáo mà không khỏi ngưỡng mộ bởi sự chỉn chu, áo dài thướt tha, thần thái rạng ngời, nghiêm nghị nhưng cũng đầy sự gần gũi. Còn bây giờ thấy thầy cô có nhiều nỗi lo quá, thu nhập không đủ sống, có thể xảy ra những sự việc không mong muốn bất cứ lúc nào, học trò thì không còn xem trọng thầy cô như lúc trước, có thể phản kháng bằng nhiều hình thức, phản ứng trực tiếp hoặc báo với phụ huynh. Mong rằng các thầy cô giáo có nguồn thu nhập đủ để lo cho gia đình, được học trò và phụ huynh xem trọng để toàn tâm vào việc dạy dỗ học sinh nên người thành tài.